U bent hier
Jean, Yvonne (1911 - 1981)
Yvonne Silberfeld werd op 20 april 1911 geboren in Antwerpen in een welstellende Joodse familie. Yvonne studeerde aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen en behaalde het diploma pathologisch anatomietechnicus, met specialisatie in zenuwhistologie, alsook in tropische ziekten. Ze werkte als histologe aan het Bunge Instituut in Antwerpen met professor Ludo van Bogaert (1897 - 1989), een van de meest vooraanstaande neurowetenschappers van de 20e eeuw. Later behaalde ze ook een hoger diploma in Franse taal- en letterkunde aan de Faculteit Letteren en Menswetenschappen van de Universiteit van Nancy, in Frankrijk.
Samen met haar familie ging ze in 1940 op de vlucht voor het groeiende antisemitisme en de nazi-invasie, en via Lissabon emigreerden ze naar Rio de Janeiro, Brazilië. Hier werkte Yvonne voor een korte tijd als docente en vertaalster in de medische sector waarna ze aan de slag ging als journaliste. Ze ondertekende haar artikelen en kronieken met het pseudoniem Yvonne Jean. Als buitenlandse integreerde ze zich snel in het culturele en literaire leven van Rio. Ze had contacten met onder andere Graciliano Ramos, Carlos Drumond de Andrade en Jorge Amado. Ze vroeg en verkreeg de Braziliaanse nationaliteit in 1950. Tussen 1941 en 1971 schreef de voormalige histoloog en nu journaliste kronieken en rapporten over verschillende onderwerpen, maar vooral over kunst, het dagelijks leven, cultuur en onderwijs, voor onder meer de kranten Diário de Notícias, Correio da Manhã, Última Hora en Correio Braziliense.
Op uitnodiging van antropoloog Darcy Ribeiro verhuisde Yvonne Jean in 1962 met haar gezin naar Brasília waar ze ging werken voor de pas opgerichte universiteit, in het Cultureel Voorlichtingscentrum. De in 1956 ontworpen stad Brasília met modernistische architectuur en een unieke stadsplanning werd in 1960 ingewijd als nieuwe hoofdstad. Op Yvonne maakte ze een grote indruk die ze verwerkte in haar journalistiek werk. Ze beschreef in een optimistische toon alledaagse voorvallen en haar verwachtingen over de ontwikkeling van de nieuwe stad.
Ook in Brasília leidde ze een intens cultureel en intellectueel leven. Jarenlang fungeerde haar huis als een ontmoetingsplaats voor intellectuelen, kunstenaars en politieke activisten van de stad. Ze werkte in Brasília op de redacties van de kranten Correio Braziliense en Jornal de Brasília. Tijdens de militaire dictatuur (1964-1985) namen vele professoren ontslag en vluchten in ballingschap naar het buitenland. Yvonne bleef tot het einde van haar leven in Brasília wonen. In 1969, werd ze ervan beschuldigd deel uit te maken van de Braziliaanse Communistische Partij (PCB) en twee jaar later wordt Jean schuldig bevonden. Een week na het vonnis, op 6 april 1971, verliet ze de krant Correio Braziliense en stopte ze haar journalistieke activeiten. Na hoger beroep werd haar veroordeling in 1972 bevestigd: de twaalf maanden gevangenisstraf werd vanwege haar gezondheidsproblemen omgezet in huisarrest. In deze periode schreef ze een boek over haar ervaringen met arrestatie en berechting en een boek met herinneringen aan haar belangrijkste persinterviews. Beiden werden echter niet gepubliceerd – hoewel zijn kinderboeken uit voorgaande decennia wel opnieuw zijn uitgegeven.
Tot haar dood in 1982 woonde ze in Brasília. Haar enige zoon, João Luís, schonk alle documenten uit het kantoor van zijn moeder aan het Openbaar Archief van het Federaal District. Het privé-archief Yvonne Jean kan op locatie geraadpleegd worden.
Bronnen:
Foto's:
- Arquivo Público do Distrito Federal – Fundo Privado Yvonne Jean.
In het boek "Raízes belgas, trajetórias brasileiras: Oito mulheres belgas e suas jornadas no Brasil" wordt een hoofdstuk gewijd aan Yvonne Jean (76 - 93 p.)