U bent hier
van Humbeeck Joseph (? - 1916)
Architect Joseph [Jozef / José] Van Humbeeck werd in 1896 aangeworven als eerste-klas tekenaar door het directoraat van openbare werken, secretariaat van landbouw, handel en openbare werken (SACOP) van de staat São Paulo. Hij bleef er werken tot zijn overlijden, twintig jaar later in 1916. In de eerste jaren was zijn werk beperkt tot het ontwerpen van complementaire structuren voor uitgevoerde projecten, maar geleidelijk aan kreeg hij andere verantwoordelijkheden. In het begin van de 20ste eeuw tekende hij een groot aantal openbare schoolgebouwen. Van de 126 door Condephaat beschermde scholen in de staat São Paulo, ontwierp de Belgische architect José Van Humbeeck er 40!
José van Humbeeck die tientallen schoolgebouwen ontwierp tijdens de oude republiek (Velha República 1889/1930) is een totaal onbekende architect, schrijft Silvia Ferreira Santos Wolff in het boek "Scholen voor de Republiek: de eerste stappen van de architectuur van de openbare scholen van São Paulo" (Escolas para a república: os primeiros passos da arquitetura das escolas públicas paulistas EDUSP, 2010. Zelfs zijn personeelsdossier werd niet bewaard, zoals helaas ook geldt voor de meeste van zijn collega's. Hij is een ambtenaar wiens bijdrage aan de geschiedenis van de schoolarchitectuur van São Paulo onbetwistbaar is. Niettegenstaande zijn langdurige loopbaan in openbare dienst, liet Jose van Humbeeck geen andere sporen na in de architectuur van São Paulo.
De gebouwen die deze architecten/ambtenaren ontwierpen overleefden de tijd. Er worden immers amper openbare gebouwen in Sao Paulo afgebroken. Maar de namen en persoonlijke gegevens van hun ontwerpers gingen in de tijd verloren, en met uitzondering van enkelen, bvb. Victor Dubrugas, leven ze anoniem verder.
Wie hij was, waar hij werd geboren en studeerde, zijn - voorlopig - nog onbeantwoorde vragen. Maar na grondig onderzoek vond ik - in tegenstelling tot Silvia Wolff - het bewijs van zijn Belgische nationaliteit. De krant O Estadão schrijft dat hij Europees is. In de goede richting, maar het kan specifieker. Voor mij wees zijn achternaam naar een Belgische oorsprong. Van Humbeeck is geen onbekende achternaam in België. Ernest Van Humbeeck (1839-1907) was bijvoorbeeld was een Belgische architect en Pierre Van Humbeeck (1829 - 1890) minister van onderwijs in België. En dankzij de hulp van Flávia Urzua, werkzaam in het documentatiecentrum van het Museu Paulista, werd een krantenartikel gevonden in Estadão dat op 2 februari 1916 werd gepubliceerd en de Belgische nationaliteit van de architect van Humbeeck bevestigde. Vreemd genoeg verschijnt dit artikel niet in als je zoekt in de digitale collectie van dezelfde krant
Gisteren overleed in deze hoofdstad, dhr. Dr. José Van Humbeeck, een medewerker van het Secretariaat van Landbouw, waar hij de functie bekleedde van architect van het technische kantoor van het Directoraat van Openbare Werken.
De overledene, die hier ongeveer 30 jaar woonde, werd geboren in België. Op zijn begrafenis, die eergisteren plaatsvond, waren vele collega's, vrienden en vertegenwoordigers van de Belgische kolonie aanwezig, alsook Dr. Alfredo Braga, directeur van Openbare Werken, die Mr. Dr. Cardoso de Almeida vertegenwoordigde, waarnemend minister van Landbouw.
Het Braziliaanse Staatsblad (Diário Oficial) publiceerde op 21 april 1896 op pagina 16584 de aanwervingen van de vorige dag, waaronder de aanstelling van ingenieur-architect José van Humbeeck. Bewijzen dat hij in 1898 werkte voor Openbare Werken werden gevonden in het archief van de staat São Paulo (Ano 1898 – caixa 148 – ordem 4268), zoals de door hem ondertekende stukken op 6/8 en 15/12/1898.
Een voorbeeld hiervan is zijn deelname samen met ingenieur Ramos de Azevedo en politici Padua Salles, Washington Luis en Olvao Egydio, aan de gewone zitting van de gemeentelijke kamer die de projecten voor de bouw van een nieuwe gevangenis besprak (Correio Paulistano pagina 1 - 19 maart 1910).
Dezelfde krant Correio Paulistano publiceerde op 26 juni 1903 een bedanking van José Van Humbeeck aan zijn vrienden over hun blijken van deelneming bij het overlijden van zijn vrouw Catharina Kroelen. We vonden een verwijzing naar een zekere Catharina Kroelen, geboren op 14-08-1875 in de stad Utrecht in Nederland. Was dit zijn echtgenote?
Wie van onze lezers kan ons aanvullende gegevens bezorgen over José of Joseph Van Humbeeck. Hadden José en Catharina kinderen? Wonen er afstammelingen van Van Humbeeck - Kroelen in Brazilië? Hartelijk dank voor uw aanvullingen, die u kan verzenden via het contactformulier.
Onderzoek en tekst: Marc Storms, coördinator Belgisch Erfgoed in Brazilië
Ontwerpen van openbare schoolgebouwen
Het boek Escolas para a república vermeldt volgende projecten getekend door José Van Humbeeck:
– 1900 – 10 salas, 2 pavimentos
- Emef Dr. Pádua Salles, rua Edgard Ferraz 665, Jaú
– 1900 – 8 salas em 2 pavimentos, cópia integral de Piracicaba
- E. E. Dr. Lopes Chaves, rua Dr. Pedro Costa 164, Taubaté
- 1901 – Esquema em torno de um pátio
- E. E. Dr. Alfredo Pujol, rua Dr. Homem de Mello 63, Pindamonhangaba
– 1901, 10 salas, planta básica de Campinas, em dois pavimentos sobre porão, fachada fixa neoclássica
- E. E. Matilde Viera, pça. Cel. Edmundo Trench 104, Avaré
- E. E. Paulino Carlos, São Carlos
- E. E. Dr. Guimarães Jr., rua Lafaiete 584, Riberão Preto
- Bibl. E Casa de Cultura / G. E. Cel. Flaminio Ferreira, rua Boa Morte 471, Limeira
- E. E. Cel. Almeida, rua Dr. Paulo Frontin 240, Mogi das Cruzes
- 1902, 2 pavimentos, 12 salas, esquema básico, fachada como Avaré
- E. E. Cel. Joaquim José, pça. Cel. Joaquim José 123, São João da Boa Vista
- E. E. Cel. Joaquim Salles, rua Sete 793, Rio Claro
- 1905, Construção, solução em trono de pátio, 8 ou 10 salas, frontão com brasão da república e inscrição “Grupo Escolar”
- E. E. Ruy Barbosa, pça. Dr. Pedro de Toledo 136, Caçapava
- Emef Dr. Jorge Tibiriçá, rua Cel. Leme, Bragança
- Emef Cel. Julio Cesar, rua Rangel Pestana, Itatiba
- E. E. José Gabriel de Oliveira, av. de Cillo 67, Santa Bárbara
- E. E. Dr. Mousart Alves da Silva, rua Sampaio Moreira 782, Cajuru
- 1909, 8 salas, solução térrea esquema que incorpora alas, como a de pátios, a um núcleo central
- E.E. Alfredo Guedes, pça. Pe. Donizete T. de Lima 159, Tambaú
- Emef Gustavo Teixeira, rua Joaquim Teixeira de Toledo 524, São Pedro
- E. E. Dona Francisca Ribeiro dos Reis, rua Quintino Bocaiuva 145, Brotas
- Emef Cel. Ribeiro da Luz, rua Dr. Rubiao Junior 416, São Bento do Sapucai
- E. E. Dr. Evangelista Rodrigues, rua Dr. Bernardino de Campos, Cachoeira Paulista
- Emef Cel. Tobias, rua Dr. Cons. Antonio Prado 636, Descalvado
- E. E. José Início da Costa, rua Cesário Motta 756, Matão
- E. E. Prof. Dantas, rua Bejamin Constant 443, Igarapava
- Emef Dep. Leonidas Pacheco Ferreira, rua 7 de setembro 357, Bocaina
- Emef Esperança de Oliveira, rua Anita Garibaldi 959, Lençóis
- 1910, Planta em U, acessos laterais; fachada simples no primeiro projeto da série de Humbeeck e com variações ornamentais na recriação por Maroni
- E. E. Pe. Armani, rua Siqueira Campos 132, Mogi Guaçu
- E. E. Rozendo Duarte Lobo, rua Cel. José Bonini 222, Pereiras
- Emef Fabiano Alves de Freitas, rua Cel. Augusto Barbosa 96, Ituverava
- 1911, 6 a 10 salas, variándo esquema de alas e núcleo central, térreos – Autoria Humbeeck / Sabater
- Emef Americo Salles Oliveira, rua 7 de Setembro 121, Jardinópolis
- E. E. Abílio Manoel, pça. Valêncio de Barros 186, Bebedouro
- Del. Regional de Ensino, rua Benjamin Constant 261, Santa Cruz do Rio Pardo
- 1911 – 10 salas, térreo, circulação em U volume articulado
- E. E. Visc. De São Leopoldo, rua João Guerra 251, Santos
- 1911 – 3 volumes térreos articulados
- Emef Prof. Anacleto Cruz, rua Aprigio de Araujo 769, Sertãozinho
- 1913
- E. E. / Emef Cel. Jose Levy, rua Visconde do Rio Branco 437, Corderópolis
Het boek "Patrimônio escolar: uma saga republicana" (Governo do Estado de São Paulo, 2013 - Coleção Patrimônio Paulista, vol. 4) vermeldt bovenvermelde projecten (soms met andere data) en voegt nog volgende toe:
- 1907
- São Simão, EE Simão da Silva, Praça Dom Alberto Gonçalves, 122
- 1910
- Itararé, EE Tomé Teixeira, Rua 15 de Novembro, 120
- Itatinga, EMEF Paulo Thomaz da Silva, Praça da Bandeira, 111
- Santo André (projeto de G.B. Maroni em recriação de José Van Humbeeck), Museu de Santo André, Rua Senador Fláquer, 470 (1910)
- 1911
- Itapeva, EMEF Coronel Acácio Piedade, Avenida Coronel Acácio Piedade, 657
- 1914
- Igarapava, EE Professor Dantas, Rua Benjamin Constant, 443
- Orlândia, EE Coronel Francisco Orlano, Rua 4, 146